Home Apen-ABC Gorilla (Laagland)

Uiterlijk

Gorilla’s zijn de grootste, sterkste en zwaarste apen die er bestaan. En zo zien ze er ook uit! Met hun brede borstkas, gespierde nek en lange, gespierde armen zijn het echte krachtpatsers. Gorilla’s hebben een zwarte vacht. Als de mannen volwassen worden, krijgen zij een zilvergrijze vacht op hun rug en benen. Niet voor niets worden zij ook wel ‘zilverrug’ genoemd. Gorilla’s behoren tot de (grote) mensapen, net als orang-oetans, bonobo’s en chimpansees. Ze lijken dus veel op ons, maar er zijn natuurlijk ook verschillen. Gorilla’s lopen bijvoorbeeld op handen en voeten. Om precies te zijn: op de knokkels van hun handen. De botjes in hun handen en polsen zijn hier speciaal op aangepast. Verder herken je gorilla’s aan hun dikke buik. Die hebben ze niet omdat ze zwanger zijn, maar omdat ze heel lange darmen hebben. Die hebben ze namelijk hard nodig om al hun plantaardig voedsel te verteren!

Leefgebied

Laaglandgorilla’s leven in het tropisch regenwoud van Centraal Afrika. Omdat ze een groot verspreidingsgebied hebben leven ze in verschillende typen habitat, variërend van het tropisch regenwoud tot laagland- en moerasbossen.

Leefwijze

Ze leven in groepen van vijf tot twintig dieren. In de groep is één volwassen man (de zilverrug) de baas. Hij leeft samen met zijn vrouwen en hun jongen in een groep. Deze groepsstructuur noem je een ‘harem’. De gorillaleider zorgt voor rust in de groep. Hij beschermt de groep en bepaalt waar de groep heen gaat. Bijvoorbeeld als de gorilla’s op zoek gaan naar eten (waar ze een heel groot deel van de dag mee bezig zijn). Dochters verlaten de groep als ze bijna volwassen zijn en sluiten zich dan aan bij een andere haremgroep. De zonen verlaten de groep om solitair te leven op zoek naar een eigen harem, of ze sluiten zich tijdelijk aan bij een ‘bachelor groep’ mannen. Deze groep bestaat vaak uit één zilverrug en een aantal jonge mannen, de zogenaamde ‘blackbacks’. Heel soms komt het voor dat een zoon in de groep blijft, maar dat is afhankelijk van de tolerantie van zijn vader.

Gedrag

Gorilla’s zijn heel rustige en vriendelijke dieren. Ze maken vaak een zacht, brommend geluid, waarmee ze de anderen laten weten dat ze tevreden zijn. Maar gorilla’s kunnen ook flink schreeuwen en krijsen. Bijvoorbeeld als ze elkaar kwijt zijn, of als ze bang zijn of ruzie hebben. De zilverrug heeft deze manieren van communiceren vaak niet eens nodig. Alleen al door een bepaalde houding aan te nemen of naar een andere dier te kijken, houdt hij de groep onder de duim. Soms moet de zilverrug wel in actie komen. Is er gedoe onder de vrouwen, dan laat hij ze dit meestal zelf oplossen. Maar soms deelt hij een corrigerende tik uit naar een vrouwtje. Helemaal indrukwekkend is het als de zilverrug een borstroffel maakt. Bijvoorbeeld om indruk te maken op een andere zilverrug. Hij rent richting de ander, laat zien hoe sterk hij is door onderweg struiken en bomen omver te trekken en maakt de borstroffel door met zijn platte handen op zijn borst te trommelen. Dit geluid wordt versterkt door de holle ruimte in zijn borst en is tot wel twee kilometer afstand te horen!  Gorilla’s maken trouwens ook op andere momenten een borstroffel. Bijvoorbeeld als ze willen spelen, elkaar uitdagen of opscheppen.

Voortplanting

Gorillavrouwen zijn vruchtbaar als ze ongeveer acht jaar oud zijn. Hun eerste jong krijgen ze meestal als ze zo’n tien jaar zijn. De bevalling gebeurt meestal ’s nachts. Na de bevalling rust de moeder een paar uur en trekt de volgende dag weer gewoon met de groep mee verder. Het pasgeboren jong is heel klein en weegt maar twee kilo. De gorillababy’s houden zich met handen en voeten stevig vast aan de vacht van hun moeder. De moeders dragen hun jong eerst op hun buik en later op hun rug of aan een arm of been. Gorilla’s drinken zo’n vier à vijf jaar melk bij hun moeder. De jonge gorilla’s herken je tijdens de eerste jaren aan een wit plukje haar op hun billen. Dit plukje is voor de andere groepsleden hét signaal om aardig te zijn tegen de kleine. Het plukje betekent eigenlijk: “Ik ben nog jong en mag nog alles”. Het witte plukje verdwijnt in de puberteit, als de gorilla’s zo’n vijf à zes jaar oud zijn. Dan moeten ook zij zich houden aan alle regels en de rangorde in de groep. Mannetjes zijn al redelijk vroeg geslachtsrijp. Pas als ze ongeveer twintig jaar zijn, zijn ze helemaal uitgegroeid en volwassen. Tussen hun twaalfde en twintigste worden ze twee keer zo zwaar. Alle mannelijke gorilla’s krijgen dan ook de karakteristieke, zilvergrijze vacht.

Situatie in het wild

Laaglandgorilla’s worden met uitsterven bedreigd. Hun leefgebied moet steeds vaker plaatsmaken voor landbouw. Ook jagen de mensen op gorilla’s voor hun vlees (bushmeat). Verder hebben gorilla’s te maken met oorlogsgeweld of incidenten zoals de uitbraak van het ebolavirus.

In Apenheul

In 2018 arriveerde in Apenheul een nieuwe zilverrug: Bao Bao uit Taipei Zoo in Taiwan. Vanuit het Europese fokprogramma’s voor de laaglandgorilla was besloten dat hij gorillaleider Jambo moest gaan opvolgen. Jambo verhuisde in 2018 naar een andere dierentuin, omdat zijn taak als leider erop zit. Eind 2023 was het tijd voor Bao Bao om rustiger aan te doen; daarom kwam Banjoko begin december naar Apenheul. In 2024 zijn beide zilverruggen op een apart eiland met hun eigen groep te zien.

De gorilla’s leven op het grootste gorilla-eiland ter wereld. Ze delen dit buitenverblijf met de L’Hoest meerkatten.

* Alles over de nieuwe zilverrug Banjoko

Populatiemanagementprogramma

Apenheul coördineert het Europese populatiemanagementprogramma (EEP) voor laaglandgorilla’s. Door samen te werken met andere internationale dierentuinen houden we een genetisch gezonde en demografisch stabiele populatie van deze soort in dierentuinen in stand die als reservepopulatie dient.

Leuke weetjes

  • Gorilla’s maken elke avond een slaapnest van takken en planten. Ze maken het nest in een boom of op de grond. Daar brengen ze de nacht door. De kleine gorilla’s slapen bij hun moeder in het nest, tot ze een jaar of drie oud zijn. De zilverrug slaapt meestal op de grond.
  • Gorilla’s staan bekend om de borstroffel die ze maken. Dit doen ze niet met hun vuisten, maar ze maken kommetjes van hun hand. Op die manier doet het geen pijn en draagt het geluid ook nog een stuk verder.