Grijspootdoeroecoeli

Uiterlijk

Grijspootdoeroecoeli’s zijn nachtapen. Je herkent ze vooral aan hun grote ogen waarmee  ze heel goed in het donker kunnen zien. Grijspootdoeroecoeli’s hebben een grijsbruine, wollige vacht en een zwarte staart. Op hun achterwerk zit een geurklier. Daarmee geven ze geuren af om andere dieren bijvoorbeeld duidelijk te maken wat hun gebied is.

Leefgebied

Doeroecoeli’s leven in het wild in het tropisch regenwoud in Noord-Colombia en Noordwest-Venezuela (Zuid-Amerika).

Leefwijze

Doeroecoeli’s leven in groepen van twee tot vier dieren. De groep bestaat in elk geval uit één volwassen paartje. Dit paartje leeft monogaam en zorgen gezamenlijk voor het grootbrengen van de jongen.

Gedrag

Doeroecoeli’s zijn vooral aan het begin van de avond en vlak voordat het gaat schemeren actief. Overdag slapen ze in de holtes van boomstammen of verstopt tussen boomvarens en lianen. Lekker veilig voor roofdieren! Is de nacht helder met volle maan? Dan laten de jongvolwassen mannen een hele harde roep horen om vrouwtjes te lokken. Hun roep klinkt een beetje als die van nachtvogels. Daarom worden doeroecoeli’s ook wel uil-aapjes genoemd. Verder communiceren doeroecoeli’s met geluiden en geuren. Dankzij hun speciale keelzak kunnen ze geluiden extra kracht bijzetten. En ze doen aan urine-wassen: ze smeren hun handen en voeten met urine in en laten vervolgens geursporen op takken achter. Kapucijnapen en doodshoofdapen doen dat trouwens ook.

Voortplanting

Doeroecoeli’s zorgen heel goed voor hun jongen. Ook het mannetje is nauw betrokken bij de opvoeding en speelt een belangrijke rol bij het grootbrengen van de jongen. Een pasgeboren doeroecoeli  klampt zich na de geboorte veilig vast aan de buik van de moeder. Na ongeveer 3 weken verhuist de kleine naar de rug van de moeder of vader. Als de mannetjes één jaar oud zijn, zitten ze al in de ‘pubertijd’. Na drie jaar zijn de mannetjes en de vrouwtjes geslachtsrijp. Dan verlaten ze de groep waar ze zijn geboren. Dit gaat stap voor stap: ze brengen steeds meer tijd buiten de groep door en slapen steeds minder vaak bij hun familie. Zo bereiden ze zich langzaam voor om écht ‘uit huis’ te gaan!

Situatie in het wild

De grijspootdoeroecoeli’s hebben een kwetsbare positie in het wild. Dit komt doordat de bossen waar ze leven, steeds meer verdwijnen. Ook werden er veel doeroecoeli’s uit het wild gevangen. Ze speelden namelijk een grote rol in medisch onderzoek naar malaria. Hierdoor is de populatie de laatste jaren met 30% afgenomen. Het is moeilijk om te zeggen hoeveel doeroecoeli’s er nog precies zijn in het wild. Dit komt onder andere omdat het niet altijd duidelijk is waar ze nou precies leven. Van de ca. 11 soorten doeroecoeli’s is dit waarschijnlijk wel de meest bedreigde soort.

In Apenheul

De grijspootdoeroecoeli’s leven in Apenheul in het nachtdierenverblijf bovenop het Apenboompad. Daar hebben we het dag- en nachtritme omgekeerd: overdag is het er donker en ’s nachts licht. Zo kan jij de dieren zien als ze wakker zijn! Ze leven daar samen met de tweevingerige luiaards.

Fokprogramma 

Apenheul is onderdeel van het Europese fokprogramma (EEP) voor doeroecoeli’s. Door samen te werken met andere internationale dierentuinen, houden we een genetisch gezonde en demografisch stabiele populatie van deze soort in dierentuinen in stand die als reservepopulatie dient.

 Leuke weetjes

• Doeroecoeli’s worden ook wel ‘uil-aapjes’ genoemd. Hun holle roep lijkt op die van grote nachtvogels. Bovendien hebben ze grote ogen, net als een uil.
• De meeste nachtactieve dieren hebben een speciale aanpassing in het oog om extra goed in het donker te zien. Dit wordt het Tapetum lucidum genoemd, vrij vertaald het ‘lichtgevend tapijt’. Dit is een reflecterende laag achter in het oog. Doeroecoeli’s hebben deze belangrijke aanpassing echter niet en daarom vermoeden wetenschappers dat zij niet altijd nachtactief geweest zijn. Mogelijk dat concurrentie met andere apensoorten ervoor gezorgd heeft dat zij hun ‘werktijden’ naar de nacht hebben verplaatst.