Blog - Slapen tussen de orang-oetans

23-10-2025

Tijdens mijn bezoek aan de Borneo Nature Foundation (BNF) sliep ik vijf nachten midden in het regenwoud van Centraal-Kalimantan, hoog in een boom met alleen een muggennet tussen mij en de sterren. Overdag trokken we door het veenbos, tot onze knieën in de modder, op zoek naar orang-oetans. BNF herstelt hier kwetsbare bossen, van levensbelang voor duizenden orang-oetans en gibbons.

De trap kraakt. Houten stammetjes, oneffen en glad van de vochtige lucht, leiden me omhoog. Het is al donker terwijl ik me met mijn hoofdlamp probeer te oriënteren. Helemaal boven in de boom wacht mijn slaapplek: open aan alle kanten, alleen een muggennet als bescherming tegen de tropische nacht. Om me heen klinkt het regenwoud van Borneo: een orkest van krekels, kikkers en het ruisen van bladeren. Vijf nachten mag ik hier slapen, in het hart van het bos waar orang-oetans leven.

Een ochtend in het regenwoud

Al vroeg word ik wakker. Het geluid van mijn wekker thuis bestaat uit vogelgeluiden, maar wat ik hier hoor, overtreft alles. Geweldig! Alles voelt klam en het ruikt naar vochtige aarde, bloemen en… een vleugje rook. Het vuur is al aan; tijd voor nasi goreng en een gebakken eitje om de dag mee te beginnen. De eerste ochtend is het altijd even schakelen van yoghurt met fruit en granola naar dit hartige ontbijt, maar eigenlijk is het een goede start van de dag die past bij dit klimaat.

De missie van Borneo Nature Foundation

We gaan beginnen! Tijdens mijn bezoek aan de Borneo Nature Foundation (BNF) mocht ik vertellen over het werk van het Apenheul Natuurbehoudfonds. Fantastisch om verhalen uit te wisselen en te horen over hun indrukwekkende projecten. Ze beschermen de unieke dieren van het woud, planten nieuwe bomen en geven kinderen na schooltijd op speelse wijze les over het belang van het regenwoud. BNF werkt in het Sebangau National Park, een van de laatste grote aaneengesloten laaglandregenwouden van Borneo. Hier leven meer dan zesduizend orang-oetans. Dat is zo’n tien procent van de wereldpopulatie van deze roodbruine mensapen.

Tot je kin in het veen

Tijd het bos in te gaan! “Het kan modderig zijn,” hadden ze gewaarschuwd. Kaplaarzen aan en gaan, dacht ik. Maar veenbos is andere koek. Ik was gewend aan de bossen van Madagaskar, waar je door struikgewas moet worstelen of steile hellingen beklimt. Hier is het juist vlak, maar je zakt tot je middel in de modder… en soms zelfs tot je kin! Glibberend en half zwemmend banen we ons een weg door het veen. Even denk ik aan slangen of andere bewoners van het roestbruine water, maar het kind in mij heeft de overhand: dit is avontuur!

" Modder tot aan je kin, het geluid van het woud overal om je heen, hier voel je pas echt wat avontuur in het regenwoud betekent "

Kleine dammen, grote impact

We volgen een stroompje dat eindigt bij een houten dam, overgroeid met planten. BNF bouwt samen met lokale gemeenschappen dit soort dammen in oude kanalen die ooit werden gegraven voor houttransport. Zo blijft het veen nat en verkleint de kans op bosbranden. Met steun van ANF zijn vorig jaar achttien dammen aangelegd, kleine bouwwerken met grote impact op het behoud van dit unieke ecosysteem.

De heilige vogel van Borneo

Na een paar uur ploeteren horen we opeens een luide, schrapende roep die door het regenwoud galmt. Zou het een orang-oetan zijn? Het geluid komt van boven de boomtoppen. Dan klinkt er luid vleugelgeklap en zien we een prachtige neushoornvogel boven het woud uitvliegen. De enorme snavel versterkt hun roep en met hun vleugels, die soms wel twee meter breed zijn, leggen ze grote afstanden af en verspreiden ze zaden van tropische vruchten. Voor de lokale Dajak-gemeenschap is deze vogel heilig. Ze geloven dat ze via de neushoornvogel kunnen communiceren met hun voorouders en de vogel is voor hen de beschermer van het eiland Borneo.

De precisie van de orang-oetan

Mijmerend lopen we verder, tot de boomtoppen ineens bewegen. Takken zwiepen van links naar rechts, de bomen kraken en een forse tak stort naar beneden. Een orang-oetan! Wist je dat deze dieren eigenlijk nooit springen, zoals veel andere apen wel doen? Ze zwiepen de takken heen en weer tot ze precies de juiste zwaai kunnen maken naar de volgende boom. Hun precisie is verbluffend, want hoog in de bomen kan één verkeerde greep fataal zijn.

Het koor van het woud

Naast orang-oetans leven hier witbaardgibbons, die met hun gezang hun territorium afbakenen en met hun partner duetten zingen, liederen die doen denken aan melancholische Portugese fado’s. Dreigt er gevaar, dan klinken waarschuwingskreten. Ook nevelpanters sluipen door dit woud: nachtdieren met een prachtige vacht, die in bomen jagen op apen en vogels. Ze klimmen behendig en gebruiken hun lange staart voor balans. Mooi hoe ieder dier hier zijn rol heeft; samen houden ze dit ecosysteem in evenwicht.

" Als mens maken we deel uit van dit kwetsbare evenwicht; het is aan ons om te zorgen dat de balans niet verloren gaat "

Een les in evenwicht

’s Avonds, terug in mijn open boomhut, luister ik opnieuw naar het bos en adem de vochtige, ietwat muffe lucht in. Wat een wonderlijke wereld. Ik besef dat dit is waar natuurbescherming echt om draait: niet alleen het redden van afzonderlijke soorten, maar het begrijpen hoe alles in de natuur met elkaar verbonden is. En als mens maken we deel uit van dit kwetsbare evenwicht; het is aan ons om te zorgen dat de balans niet verloren gaat.

Iris de Winter
Directeur Apenheul Natuurbehoudfonds

tickets